Từ chiều tối 7/9, siêu bão Yagi số 3 – cơn bão mạnh nhất trong 30 năm qua đã gây ra sức gió “chưa từng có” vượt kỷ lục 65 năm qua, ngập lụt và sạt lở trên diện rộng các tỉnh thành phía Bắc. Tính đến 17 giờ 30 ngày 11/9, con số thống kê tổng thiệt hại do siêu bão Yagi và lũ lụt gây ra đã có thống kê đến 324 người chết, mất tích.
Đây là thiên tai kinh hoàng và đau lòng với toàn bộ người dân Việt Nam. Chính vì vậy, người dân cần nhận thức rõ quyền lợi của mình cũng như trách nhiệm và quyền hạn của cá nhân, tổ chức có thẩm quyền trong phòng chống thiên tai, để có thể phần nào nhanh chóng khắc phục hậu quả của cơn bão. Dưới đây, Hãng luật MIBI trân trọng gửi tới Quý bạn đọc bản tin tổng hợp các quy định về, quyền lợi của người dân khi chịu ảnh hưởng từ thiên tai.
1. Tránh nhiệm của Nhà nước trong phòng ngừa, ứng phó với thiên tai và khắc phục hậu quả sau thiên tai
Phòng, chống thiên tai là quá trình mang tính hệ thống, bao gồm hoạt động phòng ngừa, ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai, được quy định cụ thể tại Luật Phòng chống thiên tai 2013. Như vậy, hoạt động này tương ứng với các giai đoạn trước thiên tai (phòng ngừa), trong thiên tai (ứng phó) và sau thiên tai (khắc phục).
Pháp luật quy định nguyên tắc cốt lõi của phòng, chống thiên tai là trách nhiệm phối kết hợp giữa Nhà nước, tổ chức, cá nhân, trong đó Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, tổ chức và cá nhân chủ động, cộng đồng giúp nhau.
Các nhiệm vụ, quyền hạn trong phòng chống thiên tai này sẽ được phân bổ theo từng cấp chính quyền trong đó bao gồm Trưởng Ban chỉ đạo trung ương về phòng, chống thiên tai; BCĐTƯ về phòng, chống thiên tai, UBND tỉnh, Chủ tịch UBND tỉnh, HĐND huyện, Chủ tịch UBND xã. Theo đó, các cá nhân, cơ quan trên sẽ có thẩm quyền trong việc phòng, chống, ứng phó thiên tai
(Căn cứ khoản 2 Điều 4 Luật Phòng chống thiên tai 2013); Điều 27, Điều 28 Luật Phòng chống thiên tai 2013 và Điều 21, Điều 22, Điều 26, Điều 36 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015). siêu bão Yagi
1.1. Trách nhiệm Nhà nước trong phòng ngừa thiên tai
Đây là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục của chính quyền địa phương các cấp và cơ quan chuyên môn, phòng ngừa tốt thì sẽ giảm thiểu sự cố, giảm thiểu thiệt hại. Các công tác phòng ngừa thiên tai tiêu biểu là: xây dựng, phê duyệt và thực hiện Quy hoạch phòng, chống thiên tai và thủy lợi, Quy hoạch vùng dân cư và tổ chức sản xuất thích ứng với thiên tai; rà soát, có kế hoạch di dời dân cư vùng có rủi ro thiên tai rất cao; xác định cấp độ rủi ro thiên tai; bảo đảm yêu cầu phòng, chống thiên tai; chuẩn bị ứng phó thiên tai. siêu bão Yagi
(Căn cứ Điều 13 Luật Phòng chống thiên tai 2013).
Về phía người dân, người dân có quyền tiếp cận thông tin về thiên tai, tham gia xây dựng kế hoạch phương án ứng phó; được giáo dục, hướng dẫn phòng ngừa và nâng cao kiến thức về phòng, chống thiên tai (căn cứ Điều 21 Luật Phòng chống thiên tai 2013).
Quảng Ninh là một trong những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ siêu bão Yagi (Nguồn: VTV24)
Để thuận tiện cho Quý bạn đọc trong việc theo dõi kịp thời các thông tin về thiên tai, Hãng luật MIBI cập nhật một số trang thông tin chính thống thường xuyên cập nhật các diễn biến về thiên tai, trong đó có chùm tin bài về siêu bão Yagi:
Thông tin Chính phủ (thuộc Chính phủ)
Thông tấn xã Việt Nam (thuộc Chính phủ)
VTV24 (thuộc Trung tâm Sản xuất và Phát triển nội dung số (VTV Digital)
1.2. Trách nhiệm Nhà nước trong ứng phó thiên tai
Nhà nước có trách nhiệm xây dựng, quyết định lựa chọn biện pháp ứng phó phù hợp với loại, cấp độ thiên tai. Đối với loại thiên tai lũ lụt ở cấp độ mạnh và nguy hiểm như cơn bão Yagi số 3 tại Việt Nam, Nhà nước tổ chúc đồng thời các biện pháp: sơ tán người, di chuyển phương tiện nuôi trồng thủy sản ra khỏi khu vực nguy hiểm mà còn được áp dụng biện pháp bảo đảm an toàn đối với nhà cửa, công sở, bệnh viện, trường học, kho tàng, công trình và cơ sở kinh tế, an ninh, quốc phòng và biện pháp bảo vệ sản xuất,…
(Căn cứ khoản 1 Điều 26 Luật Phòng chống thiên tai 2013). siêu bão Yagi
Đặc biệt, Nhà nước có trách nhiệm tổ chức cứu nạn cứu hộ đối với trường hợp nguy hiểm do thiên tai: (1) huy động nhân lực, vật tư, phương tiện, máy móc, trang thiết bị nhằm ứng phó thiên tai; (2) sơ tán ra khỏi nơi nguy hiểm; (3) hỗ trợ trong việc cấp cứu kịp thời người gặp nguy hiểm; (4) tìm kiếm người hay phương tiện mất tích; (5) được lập các trạm cấp cứu để cấp cứu người bị nạn; (6) dựng các lán trại cho người dân bị mất nhà ở….
(Căn cứ Điều 29 Luật Phòng chống thiên tài 2013; Điều 12 Nghị định số 30/2017/NĐ-CP). siêu bão Yagi
1.3. Trách nhiệm Nhà nước trong khắc phục hậu quả thiên tai
Hoạt động khắc phục hậu quả thiên tai theo quy định tại Điều 30 Luật Phòng chống thiên tai 2013 gồm:
- Tiếp tục triển khai công tác tìm kiếm cứu nạn, cứu trợ, hỗ trợ lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh, nhu yếu phẩm thiết yếu khác và hỗ trợ tâm lý để ổn định đời sống của người dân;
- Thống kê, đánh giá thiệt hại do thiên tai gây ra, nhu cầu cứu trợ, hỗ trợ và đề xuất phương án khắc phục hậu quả;
- Hỗ trợ sản xuất; bình ổn thị trường;
- Vệ sinh môi trường, phòng chống dịch bệnh; sửa chữa, khôi phục, nâng cấp hư hỏng;
- Tổ chức tuyên truyền nâng cao nhận thức và năng lực của cộng đồng.
Hậu siêu bão Yagi và ảnh hưởng của hoàn lưu sau bão, người dân đang trông chờ vào các chính sách khắc phục hậu quả sau thiên tai
2. Quyền lợi của người dân, doanh nghiệp được Nhà nước hỗ trợ để khắc phục thiên tai
2.1. Hỗ trợ về nhà ở
Quyền lợi này dành cho người dân thuộc diện trợ giúp xã hội khẩn cấp gồm hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn khi nhà ở bị đổ, sập, trôi hoàn toàn bão lũ sạt lở mà không còn nơi ở thì được xem xét hỗ trợ:
- tối thiểu 40.000.000 đồng/ 01 hộ về chi phí làm nhà ở;
- tối thiểu 30.000.000 đồng/ 01 hộ về chi phí di dời nhà ở khẩn cấp theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền do nguy cơ sạt lở, lũ, lụt, thiên tai;
- tối thiểu 20.000.000 đồng/ 01 hộ đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn có nhà ở bị hư hỏng nặng do thiên tai.
(Căn cứ theo Điều 15 Nghị định 20/2021/NĐ-CP).
2.2. Hỗ trợ vật tư, nhu yếu phẩm
Hỗ trợ về lương thực và nhu yếu phẩm thiết yếu từ nguồn ngân sách nhà nước, trong đó hỗ trợ 15 kg gạo/người/tháng, không quá 03 tháng mỗi đợt hỗ trợ cho đối tượng thiếu đói từ nguồn lực của địa phương và nguồn dự trữ quốc gia.
Trường hợp người dân bị mất nhà ở và không có khả năng tự bảo đảm các nhu cầu thiết yếu thì được xem xét hỗ trợ thêm lều bạt, nước uống, thực phẩm, chăn màn, xoong nồi, chất đốt, xuồng máy và một số mặt hàng thiết yếu khác phục vụ nhu cầu trước mắt, tại chỗ.
(Căn cứ theo Điều 12 Nghị định 20/2021/NĐ-CP).
2.3. Hỗ trợ tạo việc làm, phát triển sản xuất
Hộ gia đình có người là lao động chính bị chết, mất tích hoặc hộ gia đình bị mất phương tiện sản xuất chính do thiên tai dẫn đến mất việc làm thì được xem xét trợ giúp tạo việc làm, phát triển sản xuất theo quy định hiện hành.
(Căn cứ theo khoản 1 Điều 17 Nghị định 20/2021/NĐ-CP).
2.4. Hỗ trợ chi phí điều trị người bị thương nặng
Người bị thương nặng do thiên tai tại nơi cư trú được xem xét hỗ trợ với mức tối thiểu bằng 10 lần mức chuẩn trợ giúp xã hội, tương đương 5.000.000 đồng.
(Căn cứ Điều 1 Nghị định số 76/2024/NĐ-CP, mức chuẩn trợ giúp xã hội mỗi tháng là 500.000 đồng kể từ ngày 01/07/2024)
Trong trường hợp người dân không có người thân thích chăm sóc, bị thương nặng ngoài nơi cư trú thì cơ quan, tổ chức trực tiếp cấp cứu, chữa trị khi có văn bản đề nghị Chủ tịch UBND huyện nơi cấp cứu, chữa trị cho đối tượng quyết định hỗ trợ theo mức quy định đối tượng tại nơi cư trú. siêu bão Yagi
(Căn cứ theo Điều 13 Nghị định số 20/2021/NĐ-CP).
2.5. Hỗ trợ chi phí mai táng
Nếu người dân là đối tượng được hỗ trợ chi phí mai táng gồm hộ gia đình có người chết, mất tích do thiên tai nghiêm trọng được xem xét hỗ trợ chi phí mai táng với mức tối thiểu bằng 50 lần mức chuẩn trợ giúp xã hội, tương đương với 20.000.000 đồng. siêu bão Yagi
Trường hợp khác, người dân nào mai táng cho người chết không có người nhận trách nhiệm tổ chức mai táng thì cũng sẽ được xem xét, hỗ trợ chi phí mai táng theo chi phí thực tế, tối thiểu bằng 50 lần mức chuẩn trợ giúp xã hội. siêu bão Yagi
2.6. Hỗ trợ hoạt động kinh tế
Ngoài các chính sách hỗ trợ với người dân chịu ảnh hưởng bởi thiên tai, các Doanh nghiệp cũng được hưởng chính sách hỗ trợ để khôi phục hoạt động sản xuất, kinh doanh hậu thiên tai.
Cụ thể, Doanh nghiệp có thể được hỗ trợ về thuế nếu bị thiệt hại do thiên tai gây ra về tài sản, nhà xưởng, thiết bị khi phải tu sửa, mua sắm với giá trị lớn hơn 0,02% tổng giá trị tài sản của tổ chức hoặc phải ngừng sản xuất kinh doanh từ 05 (năm) ngày liên tục trở lên có xác nhận của UBND huyện hoặc được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp thì sẽ được miễn, giảm, tạm hoãn đóng góp vào quỹ phòng, chống thiên tai cấp tỉnh.
Doanh nghiệp đã và đang đầu tư các hạng mục công trình sẽ được hỗ trợ kinh phí tu sửa, xử lý và xây dựng khẩn cấp công trình phòng, chống thiên tai tối đa không quá 03 tỷ đồng trong tổng mức đầu tư 01 công trình.
(Căn cứ pháp lý điểm k khoản 1 Điều 13, điểm b khoản 1 Điều 16 Nghị định 78/2021/NĐ-CP, khoản 5 Điều 5 Luật Phòng chống thiên tai 2013). siêu bão Yagi
Lưu ý, người dân trực tiếp mai táng phải gửi Chủ tịch UBND xã các giấy tờ gồm Tờ khai đề nghị hỗ trợ chi phí mai táng và giấy báo tử/mất tích do thiên tai nghiêm trọng hoặc xác nhận với đối tượng người chết không có người nhận trách nhiệm mai táng. siêu bão Yagi
(Căn cứ Điều 14 Nghị định 20/2021/NĐ-CP). siêu bão Yagi
3. Lời khuyên pháp lý
Trước ảnh hưởng nặng nề của siêu bão Yagi và ảnh hưởng của hoàn lưu sau bão, người dân tại nhiều địa phương vẫn đang trong trạng thái hoang mang, lo lắng, đặc biệt là thiếu thông tin cụ thể về các chế độ, chính sách của Nhà nước để khắc phục hậu quả sau thiên tai. siêu bão Yagi
Trên đây là tổng hợp của Hãng luật MIBI về trách nhiệm của Nhà nước trong công tác phòng ngừa, ứng phó với thiên tai và khắc phục hậu quả do thiên tai cũng như quyền lợi của các đối tượng chịu ảnh hưởng bởi thiên tai. Hãng luật MIBI hi vọng các thông tin hữu ích của chúng tôi được chia sẻ tới và lan tỏa tới những bà con đang gánh chịu hậu quả do siêu bão Yagi gây ra. siêu bão Yagi
Bài viết bởi Hãng luật MIBI.
Cập nhật thêm các bài viết quan trọng có tính thời sự của Hãng luật MIBI TẠI ĐÂY.
