Nhà ở xã hội (NOXH) là một trong những vấn đề trọng tâm của chính sách an sinh xã hội tại Việt Nam. Ngày 01/08/2024 vừa qua, Luật Nhà ở 2023 chính thức có hiệu lực đã có nhiều cải cách quan trọng về NOXH nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu nhà ở, đảm bảo điều kiện sống cơ bản cho mọi tầng lớp trong xã hội.
Dưới đây, Hãng luật MIBI sẽ điểm qua 05 điểm mới nổi bật của Luật Nhà ở 2023 về chính sách NOXH.
1. 05 điểm mới nổi bật về nhà ở xã hội tại Luật Nhà ở 2023
1.1. Mở rộng đối tượng tiếp cận nhà ở xã hội.
So với Luật Nhà ở 2014, đối tượng được thuê nhà ở xã hội đã được mở rộng hơn. Luật Nhà ở hiện hành mở thêm đối tượng được thuê, mua, thuê mua nhà ở xã hội nhà cụ thể:
- Các đối tượng được mua; thuê mua nhà ở xã hội.
Điều 76 Luật Nhà ở 2023 quy định thêm các đối tượng được mua; thuê mua nhà ở xã hội gồm:
– Thân nhân liệt sĩ (Luật Nhà ở 2014 chỉ có người có công với cách mạng);
– Công nhân, người lao động làm việc trong các hợp tác xã (HTX) thuộc Liên hiệp HTX trong và ngoài khu công nghiệp (Luật Nhà ở 2014 chỉ có người lao động trong doanh nghiệp);
– Công chức, công nhân và viên chức quốc phòng đang phục vụ tại ngũ; người làm công tác cơ yếu, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu hưởng lương từ ngân sách nhà nước đang công tác và chưa được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân;
Có thể thấy rằng việc mở rộng đối tượng được mua NOXH thể hiện sự quan tâm của nhà nước về nhu cầu có nhà ở của mọi tầng lớp trong xã hội nói chung và tầng lớp thu nhập trung bình thấp nói riêng. Điều này mở ra cơ hội có nhà ở cho nhiều người hơn, đồng thời thể hiện sự đổi mới trong chính sách an sinh của Đảng và nhà nước.
- Các đối tượng được thuê nhà ở xã hội
Bên cạnh các đối tượng đã được quy định trong Luật Nhà ở 2014 và nhóm đối tượng liệt kê phía trên viên thì Luật Nhà ở 2023 có thêm 01 nhóm đối tượng được thuê nhà ở xã hội gồm Doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong khu công nghiệp.
Theo đó, nhóm đối tượng này được thuê nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp để bố trí cho cá nhân là công nhân của doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã mình trong khu công nghiệp đó thuê lại theo quy định. Như vậy ngoài việc tạo điều kiện cho cá nhân, thì Luật nhà ở 2023 còn tạo điều kiện cho khối các doanh nghiệp, HTX có cơ hội sử dụng NOXH để bố trí chỗ ở cho người lao động.
1.2. Mở rộng điều kiện được hưởng chính sách nhà ở xã hội
Căn cứ Điều 78 Luật Nhà ở 2023 có những cải cách đáng kể về điều kiện mua, thuê mua, thuê nhà ở xã hội so với Luật Nhà ở 2014 cụ thể:
- Điều kiện mua, thuê mua nhà ở xã hội
– Để đáp ứng điều kiện mua nhà ở xã hội thì ngoài người đăng ký mua; thuê mua thì vợ hoặc chồng của người mua NOXH (nếu có) cũng không được có tên trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi có dự án nhà ở xã hội đó tại thời điểm nộp hồ sơ đăng ký mua, thuê mua nhà ở xã hội.
– Bãi bỏ quy định về việc phải có đăng ký thường trú và tạm trú trên 01 năm tại tỉnh; thành phố nơi có dự án nhà ở xã hội.
– Điều kiện về thu nhập đối với các đối tượng mua; thuê mua nhà ở xã hội được quy định rõ ràng cụ thể: không quá 15 triệu đồng/tháng đối với người độc thân; không quá 30 triệu đồng/tháng đối với tổng thu nhập của vợ chồng.
So với Luật Nhà ở 2014, Luật Nhà ở 2023 đã, điều kiện được mua nhà ở xã hội đã được quy định chi tiết và cụ thể hơn, ngoài ra cũng bãi bỏ các quy định về thường trú và tạm trú tạo điều kiện cho những người thực sự có nhu cầu.
- Điều kiện thuê nhà ở xã hội
– Các đối tượng thuộc trường hợp thuê nhà ở xã hội không cần đáp ứng các quy định về nhà ở và thu nhập. Đây là một trong những điểm mới đột phá tạo điều kiện để những cá nhân, hộ gia đình có nhu cầu có thể tiếp cận dễ dàng với NOXH.
– Bỏ quy định về việc người thuê có đăng ký thường trú, tạm trú từ một năm trở lên tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi có nhà ở xã hội.
Có thể thấy rằng tại Luật Nhà ở hiện hành dành rất nhiều ưu đãi cho các đối tượng có nhu cầu thuê nhà. Theo đó người có nhu cầu thuê chỉ cần đáp ứng một trong các trường hợp được hưởng chính xách về nhà ở xã hội đều có thể thuê nhà một cách đơn giản và dễ dàng khi không có điều kiện kèm theo.
Tham khảo thêm bài viết tổng hợp về các đối tượng được mua NOXH và điều kiện mua NOXH TẠI ĐÂY.
1.3. Về nguyên tắc thực hiện chính sách
Căn cứ Điều 79 Luật Nhà ở 2023, nguyên tắc thực hiện chính sách về NOXH có những điểm mới sau:
- Nhà nước có chính sách ưu tiên tạo điều kiện cho mọi người đều có chỗ ở. Đây là một trong những nguyên tắc là kim chỉ nam cho sự định hướng phát triển của NOXH trong thời gian tới, thể hiện sự ưu ái, quan tâm của nhà nước đối với hoạt động an sinh xã hội tiến tới mục tiêu “Mọi người đều có chỗ ở”.
- Thứ tự ưu tiên hỗ trợ đối với các đối tượng được hưởng chính sách NOXH có thay đổi đang kể so vơi Luật Nhà ở 2014. Nếu như trước đây thứ tự ưu tiên gồm 02 đối tượng là người tàn tật sau đó tới nữ giới, thì hiện tại thứ tự ưu tiên như sau: Người có công với cách mạng, thân nhân liệt sĩ, người khuyết tật, người được bố trí tái định cư theo hình thức mua, thuê mua nhà ở xã hội, nữ giới.
Như vậy so với trước đây thì hiện tại nhóm đối tượng ưu tiên và thứ tự ưu tiên đã được bổ sung và săp xếp thứ tự ưu tiên phù hợp hơn với thực tế xã hội.
1.4. Về nguyên tắc, bán , cho thuê mua, thuê nhà ở xã hội
Căn cứ Điều 88; 89 Luật Nhà ở 2023 có thể thấy nguyên tắc và quy định về việc mua bán nhà ở xã hội có những điểm mới như sau:
- Tại cùng một thời điểm các đối tượng có thể đồng thời “thuê” và “mua hoặc thuê mua 01 nhà ở xã hội nếu có nhu cầu.
- Khi chuyển nhượng theo cơ chế thị trường bên bán NOXH sẽ không cần nộp tiền sử dụng đất và thuế thu nhập cá nhân, trừ trường hợp bán NOXH là nhà riêng lẻ thì sẽ phải nộp tiền sử dụng đất.
- Sau thời hạn 05 năm kể từ ngày thanh toán đủ tiền mua nhà, bên mua NOXH mới được chuyển nhượng theo cơ chế thị trường. Trong thời hạn 05 năm mà tiến hành chuyển nhượng thì chỉ có thể chuyển nhượng cho chủ đầu tư hoặc các đối tượng thuộc trường hợp được mua nhà, đồng thời phải nộp thuế thu nhập cá nhân theo quy định.
1.5. Cụ thể hóa chính sách ưu đãi về tài chính
Điều 77 Luật Nhà ở 2023 bổ sung chính sách ưu đãi khi mua, thuê mua NOXH. Cụ thể, người mua sẽ được hỗ trợ vay vốn ưu đãi của nhà nước thông qua ngân hàng chính sách xã hội và các tổ chức tài chính do nhà nước chỉ định.
Nếu như trước đây nhà nước chỉ hỗ trợ vay vốn khi tiến hành xây dựng cải tạo, sửa chữa, thì tới thời điểm hiện tại nhười mua, thuê mua NOXH cũng được ưu đãi vay vốn. Đây là một trong những cơ hội mở, tạo điều kiện cho người dân thu nhập trung bình, thấp có cơ hội sở hữu nhà ở.
2. Lời khuyên pháp lý
Luật Nhà ở 2023 mang đến cái nhìn tích cực về chiến lược phát triển NOXH với các cải cách mới nhằm khắc phục các hạn chế trước đây và thúc đẩy phát triển nhà ở phù hợp với nhu cầu xã hội hiện đại, góp phần xây dựng một xã hội bền vững và công bằng hơn. Những thay đổi này không chỉ giúp tăng cường khả năng tiếp cận NOXH của người dân mà còn tạo sự minh bạch, công bằng và hiệu quả trong việc thực hiện chính sách an sinh xã hội.
Nếu có nhu cầu, Quý bạn đọc nên thường xuyên cập nhật thông tin về các dự án nhà ở xã hội trên địa bàn mình sinh sống. Ngoài ra, Quý bạn đọc cần chủ động chuẩn bị trước các hồ sơ cần thiết để nộp cho chủ đầu tư dự án như: đơn mua/thuê mua nhà ở xã hội, hợp đồng lao động có xác nhận của doanh nghiệp, hợp tác xã, xác nhận của UBND xã/phường về thu nhập trong trường hợp không có hợp đồng lao động,…
Trường hợp chưa xác định được mình có phải đối tượng được mua, thuê mua, thuê nhà ở xã hội hay không, cần chuẩn bị những giấy tờ gì, Quý bạn đọc vui lòng liên hệ với Hãng luật MIBI TẠI ĐÂY để được tư vấn, hỗ trợ.
Bài viết bởi TTS Bùi Thị Diệu Linh
Tham khảo bài viết chủ đề Đất đai – Bất động sản TẠI ĐÂY và cập nhật các quy định, chính sách mới nhất TẠI ĐÂY.
