Vào ngày 16/5/2025, Luật sư Lê Thị Thu – Giám đốc điều hành Hãng luật MIBI đã vinh dự được tham gia với tư cách khách mời và có cơ hội trao đổi, chia sẻ những góc nhìn chuyên sâu về Dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi 2025 (Dự thảo BLHS sửa đổi) trong khuôn khổ chương trình Phát thanh Vì An ninh Tổ quốc (VANTQ) phát trực tiếp trên kênh thời sự VOV1 của Đài Tiếng nói Việt Nam.
Với chủ đề Bộ luật Hình sự sửa đổi: Mạnh tay với tội phạm, nhân đạo với con người, chương trình đã thu hút được sự quan tâm đặc biệt của các thính giả và giới chuyên môn trong nước. Trong không khí trao đổi cởi mở và sâu sắc, Luật sư Lê Thị Thu đã phân tích toàn diện những vấn đề cốt lõi của Dự thảo BLHS sửa đổi, theo đó là tính cấp thiết của việc hoàn thiện pháp luật hình sự trong bối cảnh hiện nay và các điểm mới nổi bật của Dự thảo này.
Luật sư Lê Thị Thu góp tiếng nói chuyên gia vào Dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi
1. Tính cấp thiết của việc sửa đổi Bộ luật Hình sự
Tại chương trình VANTQ, Luật sư Lê Thị Thu nhấn mạnh lý do tại sao cần thiết phải sửa đổi Bộ luật Hình sự trong bối cảnh hiện nay. Tính cấp thiết của việc sửa đổi này xuất hiện từ thực tế trong bối cảnh đất nước Việt Nam, đặc biệt là trong vòng hai năm trở lại đây đang chuyển mình mạnh mẽ về thể chế, kinh tế, xã hội và công nghệ.
Có thể thấy rằng sau hơn 8 năm áp dụng Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 vào đời sống, nhiều quy định của Bộ luật này đã bộc lộ một vài điểm hạn chế, bất cập. Hơn thế nữa, Bộ luật hiện hành cũng không đáp ứng và bắt kịp xu thế của thực tiễn. Khi mà việc xử lý các loại tội phạm mới như lừa đảo công nghệ cao, tội phạm môi trường, ma túy xuyên biên giới… đang là vấn đề nóng bỏng trong thời đại số hóa mạnh mẽ như hiện nay.
Bên cạnh những yêu cầu nội tại của quá trình phát triển kinh tế – xã hội, Việt Nam hiện nay còn đang tích cực hội nhập sâu rộng vào cộng đồng quốc tế, tham gia và thực thi nhiều điều ước, cam kết quan trọng về quyền con người. Điều này đòi hỏi hệ thống pháp luật pháp luật hình sự cần phải được rà soát, hoàn thiện theo hướng tiến bộ nhằm bảo đảm quyền con người, quyền công dân theo chuẩn mực quốc tế cũng như đáp ứng yêu cầu bảo vệ trật tự, an toàn xã hội trong nước.
Sự song hành giữa tính nhân văn và tính nghiêm khắc trong xử lý hình sự đòi hỏi đất nước ta phải có khuôn khổ pháp lý vừa linh hoạt, hiện đại vừa chặt chẽ, thống nhất. Từ đây, việc sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự trở thành yêu cầu cấp thiết đối với không chỉ về mặt kỹ thuật lập pháp mà còn về chiến lược bảo đảm công lý, phát triển quốc gia và thực thi cam kết quốc tế.
2. Những nội dung trọng tâm trong Dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi
Khi đề cập đến những nội dung trong tâm trong Dự thảo BLHS sửa đổi, Luật sư Lê Thị Thu cho biết những nội dung này tập trung ở hai yếu tố song song cốt lõi giống như chủ đề của chương trình: mạnh tay với tội phạm, nhân đạo với con người. Theo đó, Dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi lần này được xây dựng trên hai trụ cột xuyên suốt và cân bằng: thể hiện tinh thần nhân đạo đối với con người, tăng cường sự nghiêm khắc trong xử lý các hành vi phạm tội.
Đầu tiên, yếu tố nhân đạo và cũng là điểm đặc biệt đáng chú ý của dự thảo bộ luật này đến từ đề xuất bỏ hình phạt tử hình ở 08 tội danh trong Bộ luật Hình sự hiện hành để đảm bảo quyền được sống của người phạm tội. Các tội bỏ án tử gồm có bao gồm:
- Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân;
- Tội phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;
- Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh;
- Tội vận chuyển trái phép chất ma tuý;
- Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược;
- Tội gián điệp;
- Tội tham ô tài sản;
- Tội nhận hối lộ.
Việc này không chỉ thể hiện tính nhân văn trong chính sách hình sự mà còn phù hợp với xu hướng quốc tế, khi hiện nay có hơn 100 quốc gia đã xóa bỏ hình phạt tử hình.
Thứ hai, mặc dù tinh thần nhân đạo thể hiện rõ qua việc loại bớt án tử nhưng song song đó dự thảo BLHS sửa đổi lại có nhiều quy định mạnh tay hơn với các hành vi phạm tội, thể hiện qua các nội dung trọng tâm như:
- Không xét giảm án hình phạt tù chung thân để đảm bảo tính răn đe của hình phạt.
- Mở rộng phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của hành vi chuẩn bị phạm tội đối với 06 tội gồm: tội mua bán người; tội mua bán người dưới 16 tuổi; tội bắt, giữ hoặc giam người trái pháp luật; tội sản xuất, buôn bán hàng giả; tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm; tội sản xuất trái phép chất ma túy. Thay đổi này là phù hợp với tình hình thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm đối với các tội này, đồng thời góp phần ngăn chặn ngay từ đầu, không để tội phạm gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội.
- Mở rộng phạm vi chịu trách nhiệm của pháp nhân thương mại ở 3 nhóm tội: nhóm các tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người; nhóm tội phạm xâm phạm sở hữu; nhóm tội phạm về môi trường.
- Nâng mức hình phạt tù, tiền đối với một số tội danh và một số hành vi xâm phạm môi trường, ma túy. Trong đó, hình phạt tiền hầu như tăng gấp đôi mức phạt.
- Cập nhật, bổ sung tên gọi của một số cơ quan nhà nước có thẩm quyền và điều chỉnh kỹ thuật lập pháp phù hợp với mô hình tổ chức bộ máy mới.
- Bổ sung các quy định điều chỉnh nghiêm minh hơn đối với một số hành vi và mức phạt tăng cao đối với một số tội danh.
Như vậy, ta thấy rằng hai yếu tố tưởng chừng nhân đạo và nghiêm khắc tưởng chừng như đối lập nhưng lại bổ sung và tương hỗ cho nhau. Bên cạnh đó Dự thảo BLHS sửa đổi còn thể hiện rõ quan điểm lập pháp hiện đại: pháp luật không chỉ là công cụ trừng phạt mà còn là phương tiện để giáo dục, cải hóa và bảo vệ giá trị con người trong một xã hội pháp quyền văn minh.
3. Một số kiến nghị hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực thi Dự thảo BLHS sửa đổi
Với tư cách là chuyên gia pháp lý, Luật sư Lê Thị Thu nhấn mạnh rằng để Dự thảo BLHS sửa đổi thực sự đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả, chúng ta cần đặt trọng tâm vào hai nhiệm vụ then chốt sau:
- Trước hết, Luật sư Lê Thị Thu cho rằng cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật đến từng đối tượng trong xã hội, đặc biệt là người dân và doanh nghiệp. Khi cả người dân đều hiểu đúng, hiểu đủ về quyền và nghĩa vụ của mình và cả doanh nghiệp đều nắm rõ các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động kinh doanh thì khi đó việc tuân thủ sẽ trở thành hành vi tự giác chứ không chỉ là nhiệm vụ cưỡng chế phải thực hiện.
- Thứ hai, Luật sư Lê Thị Thu đề xuất cần bảo đảm việc thực thi pháp luật hình sự được tiến hành một cách nghiêm túc, đồng bộ và nhất quán trên toàn hệ thống pháp lý. Bởi lẽ, nếu luật ban hành đúng nhưng khâu áp dụng còn thiếu minh bạch, thiếu thống nhất hoặc xảy ra tình trạng tùy tiện ở từng địa phương thì sẽ làm mất niềm tin vào công lý và tạo thêm rào cản cho doanh nghiệp và đời sống người dân. Đặc biệt là trong bối cảnh bộ máy nhà nước ở nước ta đang có nhiều sự thay đổi rõ rệt, sâu rộng trong thời gian gần đây thì việc thực thi pháp luật được dự đoán là sẽ ngày càng gặp khó khăn hơn nữa. Vì vậy mà đây sẽ là một trong những nhiệm vụ cấp bách mà Nhà nước cần giải quyết.
Từ những phân tích đó, Luật sư Lê Thị Thu cũng bày tỏ kỳ vọng rằng khi Bộ luật Hình sự sửa đổi được Quốc hội chính thức thông qua sẽ là công cụ pháp lý để xử lý tội phạm một cách hiệu quả. Đồng thời, Dự thảo này cũng được kỳ vọng sẽ góp phần kiến tạo một môi trường pháp lý ổn định, công bằng và nhân văn. Trở thành nơi mà pháp luật hiện đại thực sự trở thành nền tảng cho sự phát triển, bảo vệ quyền con người và thúc đẩy tiến bộ, công bằng xã hội.
Thông qua phần chia sẻ nói trên, Luật sư Lê Thị Thu đã nhấn mạnh thông điệp xuyên suốt của Dự thảo BLHS sửa đổi, đó là: thực hiện xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật đồng thời bảo đảm nguyên tắc nhân đạo, bảo vệ quyền con người. Đây chính là xu thế lập pháp tiến bộ trên toàn thế giới và cũng chính là yêu cầu phát triển của mỗi đất nước trong kỷ nguyên hội nhập.
Luật sư Lê Thị Thu tại chương trình Phát thanh Vì An ninh Tổ quốc, phát trực tiếp trên kênh thời sự VOV1 của Đài Tiếng nói Việt Nam
Để hiểu rõ hơn những điểm mới của Bộ luật Hình sự (sửa đổi), mời quý vị và các bạn theo dõi đầy đủ phần chia sẻ của Luật sư Lê Thị Thu trong chương trình Vì An ninh Tổ quốc tại đây: https://antv.gov.vn/tieu-diem-antt-50895C5AC/sua-doi-bo-luat-hinh-su-hoan-thien-nen-tang-phap-ly-cho-phat-trien-ben-vung-hoi-nhap-5229C30AD.html
Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc cần tư vấn chuyên sâu hơn, hãy liên hệ Hãng luật MIBI TẠI ĐÂY để được hỗ trợ kịp thời. Mời bạn theo dõi Fanpage và Youtube của chúng tôi để cập nhật các thông tin pháp luật mới nhất.
Bài viết bởi Hãng luật MIBI.
