Hệ sinh thái start-up công nghệ của Việt Nam đã có bước phát triển đáng kể trong thập kỷ vừa qua, từng bước hình thành vai trò trung tâm khu vực trong các lĩnh vực công nghệ số, thương mại điện tử và kinh tế xanh. Trong bối cảnh môi trường pháp lý và thị trường liên tục thay đổi, tuân thủ pháp luật không chỉ là yêu cầu thủ tục, mà là nền tảng bảo đảm sự phát triển bền vững và khả năng mở rộng của doanh nghiệp. Hãng luật MIBI tổng hợp khung tuân thủ trọng yếu mà các start-up công nghệ cần thiết lập và duy trì với 05 nội dung chính dưới đây.
1. Cấu trúc quản trị & Góp vốn của Start-up công nghệ
Cấu trúc quản trị là nền tảng tổ chức của doanh nghiệp. Việc xác lập cơ chế quyết định, phân quyền và tỷ lệ sở hữu vốn cần rõ ràng, minh bạch và được ghi nhận bằng văn bản ngay từ giai đoạn hình thành. Một số văn bản quan trọng ở giai đoạn sơ khởi như sau:
- Trước khi thành lập: Thỏa thuận cổ đông. Nội dung trọng yếu: tỷ lệ sở hữu của từng cổ đông; tiến độ góp vốn; hạn chế chuyển nhượng; cơ chế thoái vốn; phân quyền biểu quyết và điều hành.
- Ngay sau khi thành lập: Điều lệ Công ty – gồm các nội dung quy định tại Điều 24 Luật Doanh nghiệp 2020.
- Đối với start-up công nghệ có vốn đầu tư nước ngoài: mở tài khoản DICA và chỉ thực hiện giao dịch góp vốn, chuyển nhượng qua tài khoản DICA.
- Trường hợp huy động vốn qua trái phiếu chuyển đổi, ESOP, SAFE, hoặc công cụ tương đương: Cần đảm bảo tính hợp pháp của công cụ tài chính để tránh tranh chấp và rủ ro về sau.
Cơ sở pháp lý: Luật Doanh nghiệp 2020 sửa đổi, bổ sung 2025, Luật Đầu tư 2020, Luật Chứng khoán 2019, Thông tư 06/2019/TT-NHNN về quản lý ngoại hối đối với hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài.
2. Xử lý dữ liệu & An ninh mạng
Việt Nam đã thiết lập khung pháp lý thống nhất về dữ liệu với Luật Dữ liệu 2024 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2025). Để vận hành hợp pháp, start-up công nghệ cần lưu ý:
- Xây dựng quy trình nội bộ tuân thủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về dữ liệu do Bộ Công an ban hành về thu thập, lưu trữ, xử lý và hủy dữ liệu cá nhân;
- Thực hiện đánh giá rủi ro dữ liệu đối với hoạt động xử lý dữ liệu nhạy cảm;
- Bổ nhiệm nhân sự đầu mối chịu trách nhiệm về dữ liệu (Data Protection Officer hoặc tương đương);
- Tuân thủ yêu cầu lưu trữ dữ liệu tại Việt Nam đối với một số nhóm dữ liệu theo quy định của Bộ Công an;
- Thiết lập cơ chế phản ứng và báo cáo sự cố rò rỉ dữ liệu.
Cơ sở pháp lý: Luật An ninh mạng 2018, Luật Dữ liệu 2024 và văn bản hướng dẫn thi hành.
3. Quyền Sở hữu Trí tuệ
Sản phẩm công nghệ (phần mềm, thuật toán, cơ sở dữ liệu, thiết kế mạch tích hợp…) là tài sản chiến lược của start-up công nghệ, đồng thời là tài sản sở hữu trí tuệ được bảo hộ bởi pháp luật Việt Nam và có thể được định giá khi sử dụng để giao dịch về vốn. Để phát huy giá trị của loại tài sản này, trước hết cần bảo đảm các nội dung pháp lý cơ bản sau:
- Xác lập quyền sở hữu đối với tài sản trí tuệ từ giai đoạn phát triển bằng việc đăng ký bản quyền, nhãn hiệu, sáng chế…. tại Cục Sở hữu trí tuệ;
- Thỏa thuận và ghi nhận cụ thể, rõ ràng về vấn đề sở hữu, sử dụng, hưởng lợi từ tài sản trí tuệ trong các hợp đồng phát triển sản phẩm với chuyên gia, nhân sự, đối tác, nhà cung cấp;
- Soạn thảo và sử dụng mẫu hợp đồng li-xăng, hợp đồng sử dụng nhãn hiệu, hợp đồng nhượng quyền thương mại chặt chẽ để đảm bảo sự hợp tác nhịp nhàng giữa các chủ thể trong khuôn khổ pháp luật, hạn chế và phòng tránh tranh chấp.
Cơ sở pháp lý: Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi 2022).
4. Tuân thủ luật Doanh nghiệp, Thuế và Lao động
Các nghĩa vụ hành chính-pháp lý bao gồm:
- Đăng ký doanh nghiệp và thực hiện các nghĩa vụ báo cáo đúng hạn với cơ quan quản lý;
- Kê khai, nộp thuế và báo cáo tài chính theo quy định;
- Tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc cho người lao động đủ điều kiện;
- Tổ chức lưu trữ hồ sơ theo quy định và thực hiện báo cáo khi có sự cố.
Vấn đề thường gặp của các start-up công nghệ là việc phân bổ nguồn lực thiếu cân bằng để ưu tiên vận hành, sản xuất và kinh doanh, song lại vi phạm những quy định cơ bản về pháp lý doanh nghiệp. Điều này có thể dẫn đến rủ ro bị xử phạt hành chính tới hình sự; đình chỉ kinh doanh; hoặc xảy ra tranh chấp lao động kéo dài, khiến doanh nghiệp mất đi nhiều cơ hội và để lại ảnh hưởng tiêu cực tới sự phát triển lâu dài.
Cơ sở pháp lý: Luật Doanh nghiệp 2020 sửa đổi bổ sung 2025; Luật Quản lý thuế 2019; Bộ luật Lao động 2019.
5. Giấy phép con & Điều kiện kinh doanh
Một số ngành nghề chỉ được phép kinh doanh khi đáp ứng điều kiện và được cấp phép, ví dụ:
- Trung gian thanh toán, ví điện tử, cung ứng dịch vụ tài chính số (Fintech);
- Nền tảng thương mại điện tử;
- Mạng xã hội, nền tảng nội dung số;
- Dịch vụ tin cậy, chữ ký số;
- Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox).
Việc thẩm định điều kiện, chuẩn bị hồ sơ và triển khai hạ tầng kỹ thuật theo yêu cầu của ngành, nghề kinh doanh có điều kiện có thể kéo dài nhiều tháng. Vì vậy, khi tiến hành kinh doanh trong bất cứ lĩnh vực mới, start-up công nghệ cần có sự tìm hiểu, kiểm tra cẩn trọng đối với các quy định, tiêu chuẩn pháp lý đối với ngành nghề hoạt động.
Một số loại giấy phép trong lĩnh vực công nghệ ở Việt Nam (như giấy phép tham gia cơ chế thử nghiệm Sandbox, giấy phép kinh doanh dịch vụ tin cậy…) thường cần thời gian nhiều tháng và nguồn lực tài chính nhất định để đáp ứng các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật. Do đó, kế hoạch pháp lý và tài chính rõ ràng là bước chuẩn bị thiết yếu để các khoản đầu tư của start-up công nghệ không gặp phải các vướng mắc đáng tiếc.
Cơ sở pháp lý: Luật Giao dịch Điện tử 2023, Nghị định 23/2025/NĐ-CP quy định về chữ ký điện tử và dịch vụ tin cậy, Nghị định 94/2025/NĐ-CP quy định Cơ chế thử nghiệm kiểm soát trong ngân hàng và các văn bản hướng dẫn trực tiếp theo từng lĩnh vực kinh doanh – công nghệ.
Kết luận
Hệ thống pháp lý Việt Nam đang dần tiệm cận chuẩn mực quốc tế, minh bạch hơn, nhưng cũng yêu cầu doanh nghiệp, và đặc biệt là các start-up với tốc độ phát triển nhanh và lĩnh vực kinh doanh mới, có sự kỷ luật, nhất quán và chủ động hơn trong thời kỳ đất nước có nhiều thay đổi mới.
Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc cần tư vấn chuyên sâu hơn, hãy liên hệ Hãng luật MIBI TẠI ĐÂY để được hỗ trợ kịp thời. Mời bạn theo dõi Fanpage và Youtube của chúng tôi để cập nhật các thông tin pháp luật mới nhất.
Bài viết bởi Hãng luật MIBI.
start-up công nghệ start-up công nghệ start-up công nghệ start-up công nghệ start-up công nghệ start-up công nghệ
