Trong bối cảnh kinh tế khó khăn hiện nay, vay tiền và cho vay tiền là những nhu cầu hết sức cơ bản của mọi người.
Để hạn chế các rủi ro có thể xảy ra trong quan hệ vay – cho vay, Quý bạn đọc cần nắm rõ các quy định liên quan đến hợp đồng vay tài sản, đặc biệt là liên quan đến lãi suất.
1. Một số quy định pháp luật liên quan đến lãi suất cho vay
1.1. Mức lãi suất cho vay hợp pháp
Theo Điều 463, 468 Bộ luật Dân sự 2015, lãi suất trong hợp đồng vay tài sản được quy định như sau:
- Hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng và chỉ phải trả lãi nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định.
- Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác.
- Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực. Trường hợp các bên có thỏa thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định, tức được hưởng 50% lãi suất của 20%/năm.
Như vậy, lãi suất sẽ do 2 bên tự thỏa thuận nhưng không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay (lãi suất trần), tương đương mức lãi suất không quá 1,66%/tháng. Nếu vượt quá mức này thì khi xảy ra tranh chấp phần lãi suất vượt quá không có hiệu lực pháp luật và người tùy theo mức độ mà người cho vay có thể phải đối mặt với việc xử phạt hành chính hoặc xử lý hình sự.
1.2. Cho vay vượt lãi suất trần và hậu quả pháp lý
Nếu cho vay với mức lãi suất vượt lãi suất trần (20%/năm), người cho vay nặng lãi có thể bị xử phạt hành chính hoặc xử lý hình sự tùy vào mức lãi suất, cụ thể:
- Xử phạt hành chính: Trường hợp cho vay lãi trên mức 20%/năm nhưng lại chưa đến mức 100%/năm để bị xử lý hình sự hoặc chưa thỏa mãn điều kiện để xử lý hình sự thì cá nhân đó sẽ bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng
(Căn cứ điểm đ, khoản 4 Điều 12 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy; phòng chống bạo lực gia đình)
- Xử lý hình sự:
Theo khoản 1 Điều 2 Nghị quyết 01/2021/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, nếu Quý bạn đọc cho vay với mức lãi suất gấp từ 05 lần mức lãi suất trần nêu trên (tương đương từ 100%/năm), Quý bạn đọc sẽ thuộc trường hợp “cho vay nặng lãi”.
Theo đó, Quý bạn đọc có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với chế tài cụ thể như sau:
- Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất (20%/năm), thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
- Phạm tội mà thu lợi bất chính 100.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
- Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.0000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
(Căn cứ Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi điểm i khoản 2 Điều 2 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017).
Như vậy, Quý bạn đọc cần đặc biệt lưu ý đến vấn đề lãi suất khi cho vay để tránh rủi ro bị xử phạt hành chính, nặng hơn là bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu cho vay vượt lãi suất quy định.
2. Lời khuyên pháp lý
Để hạn chế phần nào những rủi ro không mong muốn khi cho vay tiền, Quý bạn đọc nên nhớ kỹ 03 nguyên tắc sau:
- Nguyên tắc 1: Khi cho vay phải lập hợp đồng vay tiền
Hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên về số tiền vay, lãi suất, phương thức trả nợ… nhằm ràng buộc trách nhiệm và nghĩa vụ giữa bên cho vay và bên vay. Để tránh trường hợp “lời nói gió bay”, khó có thể thu thập tài liệu, chứng cứ nếu xảy ra tranh chấp, Quý bạn đọc cần lập hợp đồng vay tiền bằng văn bản với đầy đủ các nội dung như trên.
- Nguyên tắc 2: Cho vay với lãi suất đúng quy định
Mặc dù lãi suất sẽ do hai bên tự thỏa thuận với nhau, nhưng người cho vay cần chú ý lãi suất không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay để tránh đối diện với các chế tài của pháp luật.
- Nguyên tắc 3: Đòi nợ đúng luật
Trong trường hợp người đi vay cũng thực hiện đúng và đầy đủ nghĩa vụ trả nợ của mình, Quý bạn đọc cần tránh không dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, uy hiếp tinh thần, bắt giữ người trái pháp luật…bởi những hành vi này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015.
Tổng kết lại, khi cho vay tiền, Quý bạn đọc cần thận trọng ngay từ thời điểm ký Hợp đồng. Nếu cần hỗ trợ tư vấn cho vay một cách an toàn nhất và đảm bảo được quyền lợi tối đa của người cho vay hoặc tư vấn các lĩnh vực khác có liên quan, xin vui lòng liên hệ với MIBI LAW TẠI ĐÂY để được tư vấn chi tiết.
Bài viết bởi Hãng luật MIBI.
Tham khảo thêm các bài viết của Hãng luật MIBI thuộc lĩnh vực Hợp đồng TẠI ĐÂY.
